ვეფხისტყაოსანი, 1890 წ.
954. “აჰა, მმოწმობენ ვარსკვლავნი, შვიდნივე მემოწმებიან: მზე, ოტარიდი, მუშთარი და ზუალ ჩემთვის ბნდებიან, მთვარე, ასპიროზ, მარიხი, მოვლენ და მოწმად მყვებიან. მას გააგონე, რანიცა ცეცხლნი უშრეტნი მდებიან”.
955. აწ გულსა ეტყვის: “ვითამცა გდის ცრემლი, არ გაგხმობია, რას გარგებს მოკლვა თავისა, ეშმა ძმად თურე გძმობია, მეც ვიცი, ჩემსა ხელ-მქმნელსა თმად ყორნის ბოლო სთმობია, მაგრა თუ ჭირსა არ დასთმობ, ლხინი რა დასათმობია!
956. “თუ დავრჩეო, ესე მიჯობს; სიცოცხლისა იტყვის თუსა, – ნუთუ მომხვდეს ნახვა მზისა, ნუ ვიზახი მიწყივ უსა”. მიიმღერის ხმასა ტკბილსა, არ დასწყვედდის ცრემლთა რუსა, მისსა ხმასა თანა ხმაცა ბულბულისა ჰგვანდის ბუსა.
957. რა ესმოდის მღერა ყმისა, სმენად მხეცნი მოვიდიან; მისვე ხმისა სიტკბოსაგან წყლით ქვანიცა გამოსხდიან: ისმენდიან, გაჰკვირდიან, რა ატირდის, ატირდიან; იმღერს ლექსთა საბრალოთა, ღვარისაებრ ცრემლნი სდიან.
958. მოვიდიან შესამკობლად ქვეყნით ყოვლნი სულიერნი: ტყით ნადირნი, წყალში თევზნი, ზღვით ნიანგნი, ცით მფრინველნი; ინდოთ, არაბთ, საბერძნეთით, მაშრიყნი და მაღეიბელნი, რუსნი, სპარსნი, მოფრანგენიდ მისრეთით ეგვიპტელნი.
ავთანდილისაგან ფრიდონისას მისლვა ტარიელს რომ გაეყარა
959. ყმა მტირალი სამოც-და-ათ დღე ზღვისა პირსა მივა გზასა, შორით ნახა, მენავენი მოდიოდეს შიგან ზღვასა; მოიცადა, ჰკითხა: “ვინ ხართ, თქვენ ამისა გნუკევ თქმასა, ეს სამეფო ვისი არის, ან მორჩილობს ვისსა ხმასა?”
960. მათ მოახსენეს: “ტურფაო სახით და ანაგებითა, გვეუცხოვე და გვეკეთე, მით გეუბნებით ქებითა: აქამდის ზღვარი თურქთაა, მოზღვრეა ფრიდონ მზღვრებითა; ჩვენცა მისნი ვართ, გიამბობთ, თუ ჭვრეტით არ დავბნდებითა.
961. “ნურადინ ფრიდონ მეფეა ამა ქვეყნისა ჩვენისა, მოყმე მხნე, უხვი, ძლიერი, ფიცხლად მომხტომი ცხენისა; ვნება არავის არ ძალუძს მის მზისა ოდნად მშვენისა, იგია ჩვენი პატრონი, მზგავსი ცით შუქთა ფენისა.”
962. ყმამან უთხრა: “ძმანო ჩემნო, კარგთა კაცთა გარდგეკიდე; მე მეფესა თქვენსა ვეძებ, მასწავლეთ, თუ სით წავიდე, რა ვიარო, ოდეს მივალ, ან გზასა აქვს რა სიდიდე?” მენავეთა უწინამძღვრეს, არ დააგდეს გზამდის კიდე.
963. მოახსენეს: “ესე გზაა მულღაზანზარს მიმავალი, მუნ დაგვხვდების მეფე ჩვენი მშვილდ-ფიცხელი, მასხვილ-ხრმალი; აქადაღმა ათ დღე მიხვალ ნაკვთად სარო, ფერად ლალი; ვა, რად დაგვწვენ, უცხომ უცხო, რად მოგვიდევ ცეცხლებრ ალი!”
964. ყმამან უთხრა: “მიკვირს, ძმანო, რად ხართ ჩემთვის გულ-მოკლულნი, ანუ ეგრე ვით გეკეთნეს ზამთრის ვარდნი ფერ-ნაკლულნი? თქვენმცა მაშინ ვენახენით, ლაღნი ვდეგით, არ საპყრულნი! ჩვენნი მჭვრეტნი დავაშვენნით, ჩვენგან სხდიან მხიარულნი”.
965. იგი წავიდა, დაბრუნდა ყმა გზასა თავის წინასა, ვისი ჰგავს ტანი საროსა და ვისი გული რკინასა, მიაცორვებს და მიუბნობს, მოსსთქვამს მისსავე ლხინასა, ნარგისნი ჰქუხან, ცრემლსა ჰსწვიმს, ჩარცხის ბროლსა და მინასა.
966. ვინც გზას ნახნის უცხონი, მსახურებდიან, ყმობდიან, მოეხვივნიან საჭვრეტლად, მას ზედა სტრფიალობდიან, ეძნელებოდის გაშვება, გაყრასა ძლივ დასთმობდიან, გზის ყოლაუზი მისციან; ჰკითხის რა, უამბობდიან.
967. მულღაზანზარს მიეახლა, ადრე დალევს გზასა გრძელსა; მინდორს ნახა სპა ლაშქართა და ნადირთა ჰგვანდეს მსრველსა, ყოვლგნით ალყა შემოეკრა, მოსდგომოდეს გარე ველსა, ისვრიან და იზახიან, მხეცთა სჭრიან ვითა მჭელსა.
968. კაცი ემთხვია; მას ჰკითხა ამბავი მის ლაშქარისა, უბრძანა: “ისი ვისია ხმა ზათქისა და ზარისა?” მან უთხრა: “ფრიდონ ხელმწიფე, მეფე მულღაზანზარისა; იგი ნადირობს, შეუკრავს ნაპირი ველ-შამბნარისა”.
969. მათ ლაშქართაკენ წავიდა მით უსახოთა ქცევითა, გამხიარულდა; შვენება მის ყმისა ვთქვიმცა მე ვითა! მისთა გამყრელთა დააზრობს, შემყრელთა დასწვავს მზე ვითა, ნახვა მჭვრეტელთა ახელებს, ტანი ლერწამობს რხევითა.
970. მათ ლაშქართა ყოლბსა შუა ორბი სითმე გარდმოფრინდა; ყმამან ცხენი წეუტია, გაამაყდა, არ შეშინდა, შესტყორცნა და ჩამოაგდო, დაეცა და სისხლი სდინდა; გარდაჰხდა და ფრთენი დასჭრა, წყნარად შესჯდა, არ აქშინდა
971. იგი რა ნახეს, მესროლთნი სროლასა მოეშლებოდეს, ალყა დაშალეს, მოვიდეს, მოეხვეოდეს, ბნდებოდეს, იქით და აქათ უვლიდეს, ზოგნი უკანა ჰყვებოდეს, ვერცა ჰკადრებდეს: “ვინ ხარო?”, ვერცა რას ეუბნებოდეს.
972. მინდორსა შიგან გორი დგა, ფრიდონ მას ზედა დგებოდა; ღირსნი მას თანა სროლასა ორმოცი კაცი ჰხლებოდა; მუნ დაემართა ავთანდილ, მას თანა ყოლბი ჰყვებოდა. ფრიდონს უკვირდა, – “რა ქმნესო”, მისთა სპათათვის წყრებოდა.
