ვეფხისტყაოსანი, 1875 წ.
836. აწ ვერ ვიტყვი მაშინდელსა მე მის ყმისა ნაუბარსა, მიუბნობდის, რას მოთქმიდის, რას ტურფასა, რაზომ გვარსა; ზოგან თოვლი გაეწითლის ვარდსა, ბრჭლითა ნახოკარსა; და ქვაბნი ნახნა, გაეხარნეს, ზე გავიდა ქვაბთა კარსა.
837. რა ასმათმან დაინახა, მოეგება, ცრემლი სწვთების, ვით ეამა, სიხარულსა მართ ვეღარას ვერ მიხვდების; ყმა გარდახდა, მოეხვივა, აკოცებს და ეუბნების, და კაცი კაცსა მოელოდეს, მოსლვა დია ეამების.
838. ყმა ქალსა ეტყვის: “პატრონი, ნეტარ, სად არის და ვითა?” ქალი ატირდა ცრემლითა, ზღვათაცა შესართავითა, ეტყვის: “რა წახვე, გაიჭრა, ქვაბს ყოფა მისჭირდა ვითა; და აწ მისი არა არ ვიცი არ ნახვით, არ ამბავითა”.
839. ყმა დაბრუნდა, ვითამც რამე ჰკრეს ლახვარი გულსა შუა; ქალსა ეტყვის: “აჰა, დაო, ეგეთიმცა კაცი ნუა! იგი ფიცი ვით გატეხა, არ ვეცრუე, ვით მეცრუა, და ვერ იქმოდა, რად მიქადა, თუ მიქადა, რად მიტყუა?!
840. “თუ უმისოდ სოფელს ყოფა რადგან ჩირად არ მიღირდა, რად დავიწყდი, რად მივსცილდი, რად ვერ გაძლო, რა მისჭირდა? მან გატეხა ზენარისა რად შემართა, ვით გაჰპირდა! მაგრა ავის ბედისაგან ჩემი რამცა გამიკვირდა”.
841. კვლავ ქალი ეტყვის: “მართლაც ხარ მაგისა დამძიმებასა, მაგრა რა გავბრჭო მართალი, ნუ მეჭვ რასაცა თნებასა: არ გული უნდა ფიცის და პირისა გასრულებასა?– და იგი უგულო მოელის მართ დღეთა შემოკლებასა!
842. “გული, ცნობა და გონება ერთმანერთზედა ჰკიდიან: რა გული წავა, იგიცა წავლენ და მისკენ მიდიან; უგულო კაცი ვერ კაცობს, კაცთაგან განაკიდიან, და შენ არ გინახავს, არ იცი, მას რომე ცეცხლნი სწვიდიან.
843. “შენ უმართლე ხარ, ემდურვი, შენ გაეყარე ძმობილსა, მაგრა ვით ითქმის, ვით გაჰხდა, ვითა გიამბობ ცნობილსა; ენა დაშვრების, გაცვდების, გულსა შეელმის ლმობილსა, და ამას მით ვაზრობ, მიჰნახავს მე უბედურსა შობილსა.
844. “ჯერთ მისი მზგავსი სასჯელი არცა ვის ამბად სმენია: თუ არ კაცთაცა, სასჯელი ქვათაცა შესაძრწენია, დიჯლადცა კმარის, მას რომე თვალთაგან ცრემლი სდენია! და თვით რაცა ჰბრძანოთ, მართალ ხართ, სხვა სხვისა ომსა ბრძენია.
845. “მას წამავალსა ვჰკითხევდი, დამწვარსა, ცეცხლ-მოდებულსა: “მოვიდეს, რა ჰქმნას ავთანდილ? მისა დამვედრე დებულსა”. მიბრძანა: “მოღამნახვიდეს მე, მისთვის გაცუდებულსა.– და ამათ არ დავყრი, არეთა, არ გავსტეხ მის ქადებულსა”.
846. “მას ზენარსა არ გავსტეხ, მას ფიცსა არ ვერცუები, მას პაემნამდის მოვიცდი, რაზომცა გამდის რუები; თუ მკვდარი მნახოს, დამმარხოს, ჰსთქვას ვაგლახი და უები, და ცოცხალი დავხვდე,– უკვირდეს, სიცოცხლე არს სათუები”.
847. “ჩემთვის გარდახდა მას აქათ გაყრა მზისა და ქედისა; ოდენ მოდენა ცრესლისა მჭირს, ველთა მოსალბედისა. მსჯის გამრავლება ხელ-ქმნილსა სულთქმისა ზედა ზედისა, და დავიწყებივარ სიკვდილსა, ნახეთ ნაქმარი ბედისა!
848. “ესე არაკი მართალი ჩინს ქვასა ზედა ჰწერია: “ვინ მოყვარესა არ ეძებს, იგი თავისა მტერია”. აწ ზაფრანია, ვის წინას ვერ ვარდი ჰგვანდის, ვერ ია; და თუცა მონახე, მონახე, ქმენ რაცა შენი ფერია”.
849. ყმამან უთხრა: “უმართლე ხარ, არ მამართლო მდურვად მისად. მაგრა გაბრჭე, რა მიქმნია სამსახური ტყვესა ტყვისად: გამოჭრილვარ სახლით ჩემით, ვით ირემი ძებნად წყლისად, და მას ვეძებ და მას ვიგონებ, ვიარები ველთა ვლისად.
850. “ბროლ-სადაფნი მარგალიტსა ლალის ფერსა სცვენ და ბურვენ, მას მოვშორდი, ვერ ვეახელ, ვერ ვისურვენ, ვერ ვასურვენ, გამოპარვით წამოსლვითა ღრმთისა სწორნი მოვიმდურვენ, და ნაცვლად მათთა წყალობათა გულნი მათნი შევაურვენ.
851. “პატრონი ჩემი გამზრდელი, ღმერთისგან დიდად ცხოველი, მშობლური, ტკბილი, მოწყალე, ცა, წყალობისა მთოველი! მას ვუორგულე, წამოველ, მართ დავივიწყე ყოველი, და მისი შემცოდე ღრმთისაგან კარგსა აღარას მოველი.
852. “ესე ყველაი ასრე მჭირს, დაო, ბედითა მისითა, არ ვუტყუე და მოსრულვარ მგზავრი ღამით და დღისითა; აწ იგი სადმე წასრულა, ვიწვი ცეცხლითა ვისითა, და ცუდ-მაშვრალი და მტირალი, ქვე ვზი პირითა მქისითა.
853. “დაო, მეტსა საუბარსა აღარ მომცემს ჟამი და დრო, არ ვინანი გარდასრულსა, ბრძენთა სიტყვა გავაადრო: წავალ, ვძებნი, ანუ ვპოვებ, ან სიკვდილი მოვიადრო, და თვარე ბედი აზომ თურე მიკვეთს, ღმერთსა რაღა ვკადრო”.
854. ამის მეტი აღარა სთქვა, ატირდა და წამოვიდა, ქვაბი ჩავლო, წყალსა გახდა, შამბი გავლო, ველს გავიდა; ქარი, ველთა მონაქროლი, ლალის ფერსა ვარდსა ზრვიდა, და“რად მიმეცო ამა ჭირსა?” ბედსა ამას უზრახვიდა.
855. იტყვის: “ღმერთო, რა შეგცოდე, შენ, უფალსა, არსთა მხედსა, რად გამყარე მოყვარეთა, რად შემასწარ ამა ბედსა? ერთი ორთა მგონებელი, ვარ საქმესა წარსაწყმედსა, მოვკვდე, თავი არ მეწყალვის, სისხლი ჩემი ჩემსა ქედსა!
