ვეფხისტყაოსანი, 1875 წ.
896. ამას ეტყვის: “შენთვის დავსდებ გონებასა, სულსა, გულსა, მაგრა შენცა ნუ აგრე ხარ, ნუ იწყლულებ ახლად წყლულსა, არას გარგებს სწავლულება, თუ არა იქმ ბრძენთა თქმულსა: და არ იხმარებ, რას ხელსა ჰხდი საუნჯესა დაფარულსა.
897. “არას გარგებს შეჭირვება, რომ სჭმუნვიდე, რა გერგების? არ თუ იცი, უგანგებოდ არა კაცი არ მოკვდების? მზისა შუქთა მომლოდინე ვარდი სამ დღე არ დასჭკნების. და ბედი, ცდა და გამარჯვება, ღმერთსა უნდეს, მოცაგხვდების”.
898. მოახსენა: “ეგე სწავლა ჩემთვის ყოვლად სოფლად ღირდეს, გონიერსა მწრთელი უყვარს, უგუნურსა გულსა ჰგმირდეს, მაგრა რა ვჰქმნა, რაგვარ გავსძლო, მეტის-მეტი რა მიმჭირდეს? და შენცა გჭირან ჭირნი ჩემნი, არ მამართლო, არ მიკვირდეს?
899. “ცვილსა ცეცხლის სიმხურვალე უგავს, ამად აენთების, მაგრა წყალსა არსით ახლავს, თუ ჩავარდეს, დაცაშრტების; რაცა ვისცა საქმე თვით სჭირს, სხვათათვისცა ევარგების, და თავიდაღმა რად არ იცი, ჩემი გული რაგვარ დნების!”
900. “რა წამეკიდა, ყველაი წვრილად გიამბო ენითა, მერმეღა გაბრჭე მართალი მაგა გულითა ბრძენითა; შენ მოგელოდი, მიმჭირდა მოლოდინითა შენითა, და ქვაბს ვეღარ გავძელ, მინდორთა მოვლა მომინდა ცხენითა.
901. “ამა ქედსა გარდავადეგ, იგი შამბნი მომეარნეს; ერთი ლომი, ერთი ვეფხვი შეჰკრბა, ერთად შეიყარნეს; ჰგვანდეს რათმე მოყვარულთა, მათი ნახვა გამეხარნეს, და მათ რა უყვეს ერთმანერთსა, გამიკვირდეს, შემეზარნეს.
902. “ქედსა გარდავჰსდეგ, ლომ-ვეფხვი მოვიდეს ერთგან რებულნი, სახედ ვამსგავსე მიჯნურთა, ცეცხლნი დამევსნეს დებულნი, შეიყარნეს და შეიბნეს, იბრძოდეს გამწარებულნი, და ლომი სდევს, ვეფხვი მიურბის, იყვნეს არ ჩემგან ქებულნი.
903. “პირველ ამოდ ილაღობდეს, მერმე მედგრად წაიკიდნეს: თვითო ტოტი ერთმანეთსა ჰკრეს, სიკვდილსა არ დაჰრიდნეს; გამოჰრიდა ვეფხვმან გული, დედათამცა გამოჰრიდნეს, და ლომი მედგრად გაეკიდა, იგი ვერვინ დაამშვიდნეს.
904. “ლომსა დავუგმე საქმარი, ვარქვი: “არა ხარ ცნობასა, შენ საყვარელსა რად აწყენ, ფუ მაგა მამაცობასა!” ჴმალ გამოწვდილი მივუხე, მივეც ლახვართა სობასა, და თავსა გარდავჰკარ, მოცავკალ, დავხსენ სოფლისა თმობასა.
905. “ხმალი გავსტყორცე, გარდვიჭერ, ვეფხვი შევიპყარჴელითა; მის გამო კოცნა მომინდა, ვინ მწვავს ცეცხლითა ცხელითა; მიღრინვიდა და მაწყენდა ბრჭალითა სისხლთა მღვრელითა, და ვეღარ გავუძელ, იგიცა მოვკალ გულითაჴელითა.
906. “რაზომსაცა ვამშვიდებდი, ვეფხვი ვერა დავამშვიდე, გავგულისდი, მოვიქნიე, ვჰკარ მიწასა, დავაწყვიდე; მომეგონა, ოდეს ჩემსა საყვარელსა წავეკიდე, და სული სრულად არ ამომხდეს, რას გიკვირს, რომ ცრემლსა ვღვრიდე
907. “აჰა, ძმაო, მითხრობია ჭირი ჩემი, რაცა მჭირდა; სულთა დგმაცა არა მმართებს, ასრე გასლვა რად გიკვირდა! სიცოცხლესა გავეყარე, სიკვდილიცა დამიძვირდა”. და ესე სიტყვა დაასრულა, ყმამან სულ-თქნა, აცასტირდა.
XXV. აქა ტარიელისა და ავთანდილისაგან ქვაბს მისვლა და ასმათის ნახვა.
908. ავთანდილცა მასთანავე ჰსტიროდა და ცრემლსა ღვრიდა; უთხრა: “დათმე, ნუ მოჰკვდები, გულსა სრულად ნუ დასჭრი და! ღმერთი მაგას მოწყალეობს, თუცა ჭირმან არ გაგრიდა; და თუმც უნდოდით გასაყრელად, პირველ ერთად არ შეგყრიდა.
909. “სდევს მიჯნურსა ფათერაკი, საწუთროსა დაანაღვლებს, მაგრა ბოლოდ ლხინსა მისცემს, ვინცა პირველ ჭირსა გასძლებს; მიჯნურობა საჭიროა, მით სიკვდილსა მიგვაახლებს, და გასწავლულსა გააშმაგებს, უსწავლელსა გაასწავლებს”.
910. იტირეს და გაემართნეს, ქვაბისაკენ თავნი არნეს; რა ასმათმან დაიჰნახა, განაღამცა გაეხარნეს; მოეგება, მოტიროდა, ცრემლმან მისმან კლდენი ღარნეს, და აკოცეს და აცატირდეს, კვლავ ცნობანი ააჩქარნეს.
911. ასმათ ჰსთქვა: “ღმერთო, რომელი არ ითქმი კაცთა ენითა, შენ ხარ სავსება ყოველთა, აღგვავსებ მზეებრ ფენითა; გაქო, ვით გაქო, რა გაქო, რა საქებელო სმენითა! და დიდება შენდა, არ მომკალ ამათთვის ცრემლთა დენითა!”
912. ტარიელ ეტყვის: “ჰე დაო, მით ცრემლი აქა მდენია, საწურთო ნაცვლად გვატირებს, რაც ოდენ გაგვიცინია. ძველი წესია სოფლისა, არ ახლად მოსასმინია. და ვა, შენი ბრალი, თვარა და სიკვდილი ჩემი ლხინია!
913. “ჰსწყუროდეს, წყალსა ვინ დაღვრის კაცი უშმაგო, ცნობილი, მე თვალთა ჩემთა მით მიკვირს, რად ვარ ცრემლითა ლტობილი! უწყლოობა ჰკლავს და წყალი ჰსდის, არ ოდეს არ გახმობილი, და ვა, წარხდა ვარდი ჰპობილი, ვა, მარგალიტი წყობილი!”
914. “ავთანდილსცა მოეგონა მისი მზე და საყვარელი, იტყვის: “ჩემო, ვით ვეგები მე უშენოდ სულთა მდგმელი? შენ არ გახლავ, ჩემი ჩემთვის სიცოცხლეა სანანელი! და გითხრამცა ვინ, რა მჭირს ანუ რა ცეცხლი მწვავს, როგორ ძნელი!
